Αρχαία Άργιλος

H Άργιλος ιδρύθηκε στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. από Ανδρίους αποίκους, περίπου 2,5 χιλιόμετρα (ευθεία απόσταση) δυτικά των εκβολών του ποταμού Στρυμώνα. Ο σκοπός ίδρυσης της αποικίας ήταν ο έλεγχος της έφορης και πλούσιας σε ξυλεία και πρώτες ύλες πεδιάδας των Σερρών. Οι Άνδριοι στην ευρήτερη περιοχή του Στρυμωνικού κόλπου είχαν ιδρύσει άλλες τρεις αποικίες, την Άκανθο, Σάνη και τα Στάγειρα, πατρίδα του Αριστοτέλη. Η Άργιλος ήταν ή ανατολικότερη και παλαιότερη. μεταξύ των τεσσάρων, αποικία των Ανδρίων.

Η πόλη καταλαμβάνει τον λόφο Παλαιόκαστρο έχοντας έκταση 150 στρεμμάτων περίπου. Την αξία της περιοχής για τον έλεγχο της ενδοχώρας την είχαν αντιληφθεί και οι Θάσιοι, οι οποίοι επίσης στις όχθες του Στρυμωνικού κόλπου αλλά ανατολικά των εκβολών του Στρυμώνα ίδρυσαν την Ηιόνα η οποία μετά την κατάλυση του κράτους τους υπήρξε επίνειο της κατοπινής Αμφίπολης, ενώ κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου υπήρξε βάση άλλωτε των Αθηναίων και άλλωτε των Σπαρτιατών καθώς πέρα από τα άλλα προσέφερε τον έλεγχο των χρυσοριχείων του Παγγαίου.

Η Άργιλος, μέχρι και την ίδρυση της Αμφίπολης από τους Αθηναίους το 437 π.Χ. ύστερα από σκληρούς αγώνες με θρακικά φύλα, αποτέλεσε την κυρίαρχη και ευρωστότερη πόλη της περιοχής. Αρχικά οι Αργίλιοι καν δεν ενοχλήθικαν από την ίδρυση μιας άλλης πόλης τόσο κοντά στη δική τους, η οποία κάλλιστα θα μπορούσε να αποτελέσει το κυρίαρχο κέντρο της περιοχής. Ίσως και να μην διέβλεψαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Έτσι, σταδιακά, η ακμαία Άργιλος του 7ου - 4ου αιώνα, από τα μέσα με τέλη του 4ου αιώνα και μετά, αφότου ιδρύθικε η Αμφίπολη, μεταλάσσεται σε μια πόλη δευτερευούσης σημασίας, με μικρή δύναμη και επιρροή σε τοπικό επίπεδο. Πλέον αυτόν τον ρόλο τον είχε αναλάβει η Αμφίπολη, η αποικία των Αθηναίων. Στην περαιτώρα αποδυνάμωση και παρακμή της Αργίλου, συνέβαλε η κατάληψη και καταστροφή της από τον στρατό του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β'. Μετά από αυτήν την καταστροφή, η πόλη άλλαξε τελείως πρόσωπο και ουσιαστικά ερημώθηκε καθώς το μοναδικό τμήμα της που κατοικούνταν πια ήταν η Ακρόπολη. Βέβαια και παλαιότερα, την εποχή των Μηδικών την πόλη την είχαν καταλάβει οι Πέρσες, ενώ κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου απετέλεσε σύμμαχος των Αθηναίων (Δηλιακή συμμαχία). Η πόλη ερημώνει τελείως μετά την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους (168 π.Χ.) οι οποίοι εστιάζουν όλη την προσοχή τους στην ανάπτυξη της Αμφίπολης.

Kυκλαδίτικος σκύφος του 6ου αιων. π.Χ. που βρέθηκε στην Άργιλο.

Ο οικισμός της Αργίλου χωρίζεται σε τρία τμήματα, τον νότιο τομέα, τον νότιο - ανατολικό τομέα και την ακρόπολη. Στην ακρόπολη το σημαντικότερο οικοδόμημα, ανάγεται στους χρόνους της μακεδονικής κυριαρχίας - ελληνιστικούς χρόνους. Οι Μακεδόνες μετά την προσάρτηση της περιοχής στο βασιλειό τους, επί του Φιλίππου του Β', την μοίρασαν σε εταίρους, ένας εκ των οποίων πήρε την Άργιλο και την γύρω σε αυτήν περιοχή. Στην κορυφή του λόφου Παλαιόκαστρο έχτισε την κατοικία του για να έχει προφανώς καλή εποπτεία της περιοχής. Από την κορυφή του λόφου η ορατότητα είναι εξαιρετική και φθάνει ως τη Θάσο και το Αγιο Όρος. Το οικοδόμημα είναι αρκετά εντυπωσιακό. Είναι χτισμένο στα πρότυπα κατοικιών των ελληνιστικών χρόνων με ένα κεντρικό περίβολο και τα γύρω σε αυτόν δωμάτια. Είναι τετράγωνο, με παχείς τοίχους μήκους 14 μέτρων. Είναι δυόρωφο, με μια λίθινη σκάλα να οδηγεί στον επάνω όροφο. Μάλιστα η κατοικία, διαθέτει και ελαιοτριβείο το οποίο διατηρείτε σε εξαιρετική κατάσταση. Επίσης έχουν βρεθεί και λίθινοι μήλοι. Ο ιδιοκτήτης κατοικούσε στον επάνω όροφο, ενώ στο ισόγειο βρίσκονταν το ελαιοτριβείο μαζί με βιοτεχνικές εγκαταστάσεις.

Κάτοψη του χώρου της ακρόπολης

Πέρα από την ακρόπολη, στον νότιο - νοτιανατολικό τομέα της πόλης, έχουν βρεθεί τόσο ιδωτικά όσο και δημόσια κτήρια, καθώς και δρόμος που οδηγεί από την παραλία προς την ακρόπολη. Τα κτήρια που έχουν βγει στο φως, στην παραλία, στην περιοχή του λιμανιού, ανάγονται στον 7 αιώνα π.Χ. και μάλλον πρόκειτε για τα πρώτα κτήρια που έχτισαν οι άποικοι με το που ίδρυσαν την αποικία τους. Στα κτήρια της Αργίλου έχουν βρεθεί αντικείμενα που συνδέουν την πόλη με ιστορικά γεγονότα όπως το πέρασμα του Ξέρξη, τον πελοποννησιακό πόλεμο αλλά και την καταστροφή της πόλης από τον Φίλιππο Β'. Το σύστημα αποχετευσης της πόλης είναι ιδιαίτερα αξιόλογο, με αγωγούς να διασχίζουν τον οικισμό.

Η νεκρόπολη της Αργίλου τοποθετείτε ανατολικά του οικισμού. Υπάρχουν διάφοροι τύποι τάφων, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι σκαμμένοι μέσα σε λόφους, ενώ η εισοδός τους είναι επενδυμένη με μάρμαρο. Μέσα στους τάφους βρέθηκαν αντικείμενα όπως δοχεία, ή αγγεία, προερχόμενα από την Κόρινθο, την Αθήνα ή την Θάσο, κάτι το οποίο μαρτυρα τις εμπορικές και όχι μόνο σχέσεις της Αργίλου με τις υπόλοιπες πόλεις και περιοχές της Ελλάδας.

Η ανασκαφή της Αργίλου προσφέρει στους επιστήμονες πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την αποίκιση και εγκατάσταση των νοτίων Ελλήνων στα παράλια του βορειοελλαδικού χώρου, την επιρροή που ασκούσαν στην ενδοχώρα καθώς και τον πλήρη εξξελινισμό της περιοχής η οποία κατοικούνταν και από θρακικά φύλλα. Η ανασκαφή βρίσκεται σε εξέλιξη από το 1992 και προχωράει με αργούς ρυθμούς καθώς σε αυτήν εκπαιδεύονται φοιτητές αρχαιολογίας από τον Καναδά, την Ευρώπη και την Ελλάδα. Το όλο εγχείριμα αποτελεί προιόν ελληνοκαναδικής συνεργασίας, ενώ τελικός στόχος είναι γίνει η περιοχή της Αργίλου επισκέψιμη από το κοινό. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αρχαία Αργίλο, επισκεφθείται την σελίδα που δίδεται στον παρακάτω σύνδεσμο
http://www.argilos.org/Indexeng.html